Sabri F. Ülgener’in Düşünce Dünyasında “Osmanlı İmparatorluğu Neden Kapitalistleşemedi?” Sorusunun İzini Sürmek

Sabri F. Ülgener (1911-1983), Türk düşünce tarihinde iktisat biliminden yola çıkıp Osmanlı-Türk tarihi çerçevesinde zihniyet unsuru üzerinden kültür ve din sosyolojisi çalışmalarına yönelmiş sıra dışı aydınlardan biri olarak göze çarpar. Ülgener’i düşüncesinde öne çıkaran husus, Alman düşünürler Werner Sombart Max Weber’in kapitalizm, arasında kurdukları bağdan esinlenerek Osmanlı İmparatorluğu’nun neden kapitalistleşemediği sorusunun peşine düşmüştür. Bu doğrultuda İmparatorluğun güçlü olduğu klasik devrini, Batı’da ise kapitalizmin belirmeye başladığı Ortaçağ’ın sonlarını tarihsel bir zemin almış, ahlâkı zihniyeti unsurları söz konusu sorusunu cevaplamaya çalışmıştır. bu çalışırken hem Ortaçağ toplumunun iktisadi ahlakını zihniyetinin tahlilini yapmış de yerde sosyoloji incelemesinde bulunmuştur. makalede, öncelikle kısaca düşünür Ülgener’in portresi çizilmeye çalışılmış, ardından dünyasından onu besleyen kaynaklardan çıkarak “Osmanlı İmparatorluğu kapitalistleşemedi?” peşinde toplumsal ekonomik yapısını ele alış biçiminin tahlilinin yapılması amaçlanmıştır.